Wereldliteratuur

Ishiguro, K. (2005). Never let me go. Londen: Faber & Faber.

• Leeftijdscategorie: volwassenen.
• Genre: literaire roman, sciencefiction.
  
• Bekroningen: geen, maar genomineerd voor de The Man Booker Prize (2005).
• Trefwoorden: orgaandonatie, liefde, vriendschap.

Korte inhoud

Kathy, Tommy en Ruth zijn drie goede vrienden die wonen in een kostschool in Engeland. Op een dag vertelt een medewerkster hen dat de kinderen klonen zijn die gecreëerd zijn met maar één doel, namelijk het dienen als orgaandonor voor de mensen uit wie ze gekloond zijn. De kinderen leggen zich voorlopig neer bij hun lot. Wanneer ze zestien jaar oud zijn mogen ze proeven van de echte buitenwereld en komen zo in contact met twee oudere jongens. Zij vertellen Ruth dat ze haar originele lichaam hebben gevonden. Ondertussen beginnen Tommy en Kathy naar elkaar toe te groeien, maar Tommy heeft een relatie met Ruth. De twee oudere jongens vertellen vervolgens dat een koppel dat kan aantonen ware liefde te kennen, gespaard zou worden van de plicht als orgaandonor. 

Ruth ondergaat echter als eerste een aantal operaties. Eerst worden de niet vitale organen geoost. Dit gebeurt viermaal. Wanneer de laatste is bereikt is de zogenaamde 'houdbaarheidsdatum' van de kloon ook op en sterft die. Ruth probeert er daarom alles aan te doen om de prille relatie tussen Tommy en Kathy tegen te houden. Ze heeft echter weinig succes. Ruth sterft als eerste.

Ondertussen doen Kathy en Tommy er alles aan om te bewijzen dat zij de ware liefde bij elkaar hebben gevonden. Het is echter Tommy die opgeroepen wordt voor orgaandonatie. Ruth meldt zich aan als 'zorger', iemand die voor de orgaandonoren zorgt wanneer ze geopereerd zijn. 

De idee dat ware liefde hen zou bevrijden blijkt echter een illusie. Tommy ondergaat zijn vier operaties. Kathy weet te ontkomen en blikt later terug op haar leven.

De Tijd: Koen van Boxem interviewt Bartho Kriek.

De Morgen: EWC

Kazuo Ishiguro is een auteur die niet meteen favoriet bleek om de Nobelprijs van 2017 te winnen, maar die toch als een minder grote verrassing kwam dan de winnaar van het jaar ervoor, namelijk Bob Dylan.

De ontvangst in de pers was over het algemeen zeer goed. Velen zijn lovend over zijn werk. Zo beschrijft Bartho Kriek het werk van Ishiguro als zeer emotioneel. Achter elk woord zit een doordachte betekenis, maar die is nooit geheel duidelijk voor de lezer. Ook Peter Jacobs en EWC treden die mening bij. Ishiguro heeft een manier van schrijven die de lezer meteen in het verhaal betrekt en die ervoor kan zorgen dat sommige uitspraken langer blijven hangen dan verwacht wordt. 

Het verhaal handelt immers over gevoel. Zo is het grondmotief het accepteren van het lot. EWC stelt dat hij door dat emotionele de waarheid in het leven probeert weer te geven. Een leven loopt nooit op rolletjes. Er zijn pieken en dalen. Een belangrijk aspect is dat we onszelf soms voorhouden dat alles in orde is of wordt. Dit is volgens Koen van Boxem een vorm van zelfbedrog waarvan Ishiguro grote fan is. Zo houden Kathy en Tommy zichzelf inderdaad voor dat ze zouden kunnen ontsnappen als ze maar zouden kunnen aantonen dat hun liefde de ware is. Ergens blijft echter wel het besef dat die bewering misschien niet waar is. Maar mensen hopen altijd op het beste. Hierdoor beginnen ze zichzelf te sussen en doen ze dus aan een vorm van zelfbedrog. In de pers komt ook dit aspect van Ishiguros verhalen vaak aan bod. 

Zo wordt er vergeleken met het boek 'Remains of the day' waarin een butler verliefd wordt op een dienstmeid. Ook hier wordt de liefde die hij voelt niet expliciet omschreven met woorden, maar wordt er door het woordgebruik van Ishiguro wel geïmpliceerd hoe hij zich voelt. Hierdoor is het dus vaak onduidelijk wat er precies in de personages omgaat en wordt de lezer soms ook een beetje misleid.

Het comité van de Nobelprijs voor de literatuur koos in 2017 voor Kazuo Ishiguro. De voorwaarde voor het winnen van deze prijs is tegenwoordig 'blijvende literaire verdiensten' in plaats van idealisme, en voor Ishiguro werd dan ook aangehaald dat 'zijn romans door een sterke emotionele kracht de afgrond onder het denkbeeldige gevoel van verbondenheid met de wereld hebben blootgelegd'. Hierdoor beantwoordt hij dus aan de voorwaarde. Wat me opvalt is dat deze uitspraak inderdaad geldt voor Never let me go. Of ik hem als Nobelprijs winnaar herken, misschien wel en misschien niet. Ten eerste heb ik te weinig kennis van de criteria om de Nobelprijs voor literatuur te winnen. Daarnaast heb ik te weinig boeken van Ishiguro gelezen om hier een oordeel over te vellen en ten derde denk ik dat het comité dat verantwoordelijk is voor het uitkiezen van de winnaar heel subjectief is. Dit kan dan ook niet anders, aangezien het hier gaat om een keuze, een keuze naar interesse en smaak. Omdat  de winnaars bekroond worden voor hun verdiensten, lijkt het me dat Ishiguro daar met zijn schrijftstijl zeker in past, maar lijkt het me ook dat er daardoor een heleboel auteurs buiten beschouwing blijven. Een andere voorwaarde is immers dat de auteur niet overleden mag zijn. Nochtans zijn andere werken, waaronder die van overleden auteurs, zeer belangrijk (geweest) voor bepaalde samenlevingen, culturen of zelfs binnen de geschiedenis. Alle belangrijke werken bekronen gaat echter ook niet en moet er dus een keuze worden gemaakt. 

Ik denk echter wel dat Ishiguro zijn bekroning verdient. Hij is een zeer goede schrijver en zijn verhalen brengen een krachtige boodschap over.