Lectuurfiches

Nelle. De Heks van Cruysem

De Bel, M. (2011). Nelle. De heks van Cruysem. Antwerpen: Van Halewyck.

Het boek verhaalt over Nelle, een meisje dat bij haar tante inwoont. De chaos in tijden van roversbendes, pest en heksenvervolgingen komt mooi tot uiting. Marc De Bel geeft zelf aan dat hij het verhaal gebaseerd heeft op waargebeurde feiten, namelijk de terechtstelling van de vermeende heks Clara de Vos in 1634. Nelle, een fictief personage, maakt alle gebeurtenissen mee en de lezer krijgt hierdoor de kans om die door haar ogen te ervaren. Onderweg leert Nelle de harde realiteit kennen. Zou de duivel een hand hebben in de gebeurtenissen of is er een andere duistere macht aan het werk, een die door dringt tot de meest vrome kringen?

Situering

Het verhaal speelt zich af in een dorp aan de rand van het Hollebeekbos in de zeventiende eeuw. Tegenwoordig is dit een gebied in de gemeente Merelbeke in Oost-Vlaanderen. De periode van de heksenvervolgingen kan gesitueerd worden in de vroegmoderne periode.

Hoofdthema

Het verhaal biedt verschillende thema's aan, waaronder het omgaan met angst, vriendschap en adolescentie. Vooral de omgang met angst trekt de aandacht. Niet zozeer vanwege de gebeurtenissen in het verhaal, maar omdat de omstandigheden uit deze periode enigzins lijken op die uit de hedendaagse context. Dit zorgt ervoor dat onderwerpen als angst voor het onbekende, angst voor wat vreemd is en discriminatie ter sprake zouden kunnen worden gebracht.

Appreciatie

"Het instemmende gemor zwelt aan, tot grote ergernis van Kramers, wiens gezicht almaar heter wordt.

'Pastoor Vandekerckhove heeft vannacht niet enkel bekend dat hij Nelle de Vos heeft helpen ontsnappen, maar ook dat hij op sabbats vleselijke conversatie heeft gehad met de aldaar aanwezige heksen en de kont en de schamele partij van de duivel heeft gekust!'

Het gemor vat stil. Maar opa Lap, Marten en Manke Hekke schudden meewarrig het hoofd.

'Omdat jij hem die woorden in de mond hebt gelegd!' roept opa Lap. 'Ik ken pastoor Gillis al heel lang en ik geef toe dat hij graag plezier maakt en niet altijd leeft volgens de wetten van de kerk, maar zoiets zou hij nooit doen!'

[...]

'Wanneer men iemand lang genoeg foltert, bekent die alles wat hem wordt gevraagd!' valt Marten zijn vader bij."

(Pastoor Gillis, Hoofdstuk 2, p.325-326)

"De regen ruist zachtjes op het strooien dak. Het scheefgezakte luik van het zoldervenster klappert in de wind. Hier en daar druipen regendruppels op de houten zoldervloer. Tule en ik nestelen ons in de berg hooi, die hopelijk niet krioelt van de vlooien of andere vervelende enge kriebelbeesten, en dekken ons toe met de deken. Koud heb ik het niet, integendeel. Mijn lichaam gloeit lekker. Net als dat van Tule trouwens. We vlijen ons in het donker met onze ruggen tegen elkaar aan. Tules huid voelt erg zacht aan. Ik draai me om en neem haar, als een reuzenknuffel, in mijn armen. Haar lichaam verkrampt eventjes, maar ontspant dan weer. 'Tule?' 'Ja?' 'Als Joos jou morgen vraagt hier te blijven, doe je dat dan?'" (Tule, hoofdstuk 14, p.209)

Het boek is duidelijk bedoeld voor lezers tussen dertien en vijftien jaar oud. Dit is merkbaar aan de vrij eenvoudige manier van schrijven. Het verhaal is makkelijk te volgen en de structuren die worden aangeboden zijn niet erg complex. Dit maakt het boek echter minder toegankelijk voor leerlingen die ouder zijn, wat jammer is, zeker aangezien de vroegmoderne periode vooral in het vierde middelbaar aan bod komt.

Bovendien is de historiciteit van het boek een gemiste kans. Dat het op waargebeurde feiten berust is zeker een pluspunt, maar de historische realiteit wordt net niet voldoende uitgewerkt. Dat is jammer, omdat het onderwerp zich hier wel goed toe leent. Een nadeel daarvan is dat zeer moderne normen en waarden te opvallend gaan doorschemeren (H2). Zo zullen toeschouwers van terechtstellingen wel de neiging hebben gehad te protesteren, maar dat ze de confrontatie aan zouden gaan op de manieren waarop de personages uit het verhaal dat doen, lijkt me sterk.

Wat de lezers wel zal aanspreken is de beeldende taal die Marc De Bel gebruikt (H14). De ruimte en sfeer worden steeds beschreven en dat neemt de lezer mee op reis naar het verleden. De lezer kan zich daardoor makkelijker inleven.

Met andere woorden is het een goed geschreven boek. Het ontbreekt echter nog de diepere uitwerking dat een verhaal meeslepend en tijdloos maakt. Naar mijn mening daagt het boek de lezers nog niet voldoende uit om verder te gaan kijken naar de thema's en hierover na te denken. Al is dit natuurlijk geen vereiste voor een jeugdroman.

Mijn vriend Hitler

De Loof, P. (2015). Mijn vriend Hitler. Sint-Niklaas: Abimo.

"Woge, du Welle, walle zur Wiege! Woglinde, wach'st du allein? Mit Wellgunde wär' ich zu zwei" (openingscene van Das Rheingold). Wagner, de componist waarin een jonge August Kubizek en Adolf (Adi) Hitler zich kunnen vinden. Verbonden door hun liefde voor kunst en muziek leren de twee jongens elkaar kennen en worden ze de beste vrienden. Dit wordt versterkt door hun droom om te studeren aan het Conservatorium van Wenen. Beide kennen echter uitdagingen die die droom in de weg staan. Zo leert August snel dat zijn beste vriend er heel andere ideeën op nahoudt dan hijzelf. Geconfronteerd met deze kennis en wat volgde in hun latere leven, blikt hij terug.

Situering

Het verhaal speelt zich af in Linz en Wenen, en begint in 1905. Het laatste hoofdstuk speelt zich af in 1956, wanneer August terugkijkt op de geschiedenis en de vriendschap die hij heeft beleefd met Adi.

Hoofdthema

Het verhaal handelt overduidelijk over het thema Hitler. Er is echter nog niet echt sprake van de Hitler die wij als 'het monster' zijn gaan kennen na WOII. Het perspectief van August biedt een inkijk op enerzijds de onschuld van twee jongens en hun vriendschap, hoe ze met elkaar en elkaars denkbeelden leren omgaan en hoe dit hen beïnvloed heeft, als op de wortelen die de Hitler van later zouden vormen.

Appreciatie

"Voor het eerst bracht ik een nacht alleen door in Wenen. Niets was nog vertrouwd. Al mijn zintuigen herinnerden mij aan de afwezigheid van Adi. Ik zag hem niet meer, ik hoorde hem ook niet meer ademen, in zichzelf praten of tot een gat in de nacht oreren over Wenen en de rest van de wereld. Ik rook hem ook niet meer, zijn wat zurige zweetlucht waartegen alleen zeep zou helpen, maar daar wilden we geen geld aan geven. Verdoofd werd ik de volgende morgen wakker, nat van kwade dromen en angstzweet. Ik had gedroomd over Adi, iets dat in zijn jeugd was gebeurd en waarover hij me had verteld. Ooit had hij van huis willen weglopen, omdat hij zijn zin niet had gekregen - ongetwijfeld ging het over een futiliteit. Vader Alois had van zijn plannen gehoord en hem op zolder opgesloten. 's Nachts probeerde Adi door een venstertje naar de keuken te glippen, maar hij kwam klem te zitten. Hij spartelde met zijn benen, duwde met zijn armen, maar geraakte vooruit noch achteruit. Pas toen hij over zijn hoofd zijn nachthemd uittrok, raakte hij tot in de keuken. Daar sloeg hij een tafellaken om zich heen en werd hij betrapt door zijn vader Alois, die hem uitlachte en een pak rammel gaf. Maar in mijn droom was ik degene geweest die wilde ontsnappen en was het Adi die mij betrapte. Hij gaf me geen pak rammel, maar hij lachte luid en schel. Hij lachte me uit." (Spoorloos, Hoofdstuk IV, p.215-216)

Het boek is zeker de moeite waard om te lezen. Niet alleen biedt het een interessant perspectief, waardoor we een heel andere Hitler leren kennen dan die we gewoon zijn: de Hitler van voor 'het monster', van voor de 'führer'. Het bevat bovendien een echt verhaal over vriendschap en dankbaarheid dat mooi werd uitgewerkt. Ook nu nog wordt in de geschiedenisboeken vaak de schuldvraag van Duitsland en het Duitse volk naar voren geschoven, wat ook een zeer noodzakelijke vraagstelling is. Maar het Duitse perspectief wordt nog steeds regelmatig vergeten, ook in de geschiedenislessen. Vanuit dit standpunt is er immers niet meteen sprake van goed of fout, want in de ogen van de meeste mensen ging het niet slechts om de glorie van een Groot Duits Rijk (met alle jammerlijk gevolgen van dien), maar om het heropbouwen van hun levens (weg uit de armoede die velen kenden). In hun ogen was Hitler een deel van de oplossing. Daarom vind ik dit boek zo intrigerend. Het biedt een dergelijk perspectief. Aan het einde wordt er een heel duidelijk oordeel geveld over wat Hitler veroorzaakt heeft, maar tegelijkertijd wordt het jongetje dat misschien al wel tekenen vertoonde, maar geen groot kwaad in de zin had (buiten dat wat in heel Europa al aanwezig was), niet veroordeeld als dusdanig. August erkent het probleem dat toen waarschijnlijk al aanwezig was en heeft spijt dat hij het toen niet herkend had, en er dus ook niets aan heeft gedaan. Maar er wordt ook heel mooi weergegeven dat er niets aan gedaan had kunnen worden, of toch niet door August, en dat hij nog steeds met mooie herinneringen terugdenkt aan de vriendschap die tussen hen bestond. Dit kaart een moeilijk thema aan, namelijk vergeving. Kan een monster vergeven worden om wie hij vroeger was, zonder daarbij afbreuk te doen aan de schade die iemand teweeg heeft gebracht? Is het mogelijk te vergeven, zonder te vergeten?

Vormelijk vind ik het ook een mooi boek. De kaft toont de foto van een jonge Adolf Hitler, maar er wordt al een verwijzing gemaakt naar de latere versie door middel van een zwarte snor die wordt gerepresenteerd door het puntje op de i van 'vriend'. Daarnaast is de kaft vrij sereen. Binnenin vinden we ook een paar verwijzingen naar de periode van het Duits fascisme. Het gaat daarbij meer specifiek om het lettertype waarmee de overkoepelende hoofdstukken worden weergegeven. Die doet denken aan het lettertype dat in deze periode vaker werd gebruikt.

Kort samengevat zou het verhaal beter kunnen, maar het blijft een jeugdroman. Ingewikkelde conversaties en diepere filosofische uitwerking is niet noodzakelijk. Het moet immers toegankelijk blijven voor jongeren. Maar het is een zeer goed uitgewerkt boek en dus zeker een aanrader!

Een weeffout in onze sterren

Green, J. (2012). Een weeffout in onze sterren. Londen: Penguin Books.

Hazel wordt gediagnosticeerd met kanker en leert dat ze niet lang meer te leven heeft. Haar liefde voor het leven ontbrandt echter wanneer ze Gus leert kennen, een verwante ziel die eveneens ziek is. De twee leren elkaar te genieten van al wat het leven te bieden heeft. Ze besluiten een reis te ondernemen naar Amsterdam. Hier leert Hazel veel over hoe om te gaan met de ziekte en hoe geluk in de kleine dingen te vinden. Het noodlot slaagt echter toe, waarbij de verwerking van verlies een zware opgave zal blijken.

Situering

Het verhaal speelt zich af in de Verenigde Staten en Amsterdam, in de hedendaagse tijd. De ziekte die wordt aangehaald is echter fictief.

Hoofdthema

De onderwerpen ziekte, liefde en verwerking worden sterk geprofileerd. Het overkoepelende hoofdthema is echter het loslaten van de littekens die het leven met zich meebrengt. Dit wordt ook aangekaart op de laatste pagina: 'Mijn wens is in vervulling gegaan, kun je wel zeggen. Ik heb mijn litteken achtergelaten.'

Appreciatie

"Een paar dagen later kwam hij thuis uit het ziekenhuis, definitief en onherroepelijk beroofd van zijn ambities. Er was nog meer medicatie nodig om hem van de pijn te verwijderen. Hij verhuisde voorgoed naar boven, naar een ziekenhuisbed bij het raam in de woonkamer. Het waren dagen van pyjama's en baardstoppels, van gemompel en verzoeken en van eindeloze bedankjes van zijn kant voor alles wat ze voor hem deden. Op een middag wees hij vaag in de richting van een wasmand in een hoek van de kamer en vroeg aan mij: 'Wat is dat?' 'Die wasmand?' 'Nee, ernaast.' 'Ik zie niks ernaast.' 'Het is mijn laatste greintje waardigheid. Het is heel klein.'

De volgende dag liet ik mezelf binnen. Ze wilden liever niet dat ik nog aanbelde omdat ik hem dan misschien wakker zou maken. [...] Na een poosje werd hij wakker en het eerste wat hij zei was: 'Hazel' en ik moet toegeven dat ik daar best wel blij van werd, alsof ik misschien ook een beetje deel van zijn familie was. 'Buiten,' zei hij zachtjes. 'Kunnen we naar buiten?'

We gingen naar buiten, zijn moeder achter de rolstoel, zussen, zwagers, vader, neefjes en ik er vlak achter. Het was een bewolkte dag, windstil en warm door de oprukkende zomer. Hij droeg een T-shirt met lange mouwen en een trainingsbroek. Om de een of andere reden had hij het voortdurend koud. Hij wilde wat water, dus ging zijn vader wat water voor hem halen. [...] Hoe dan ook, dat was de laatste goede dag die ik had met Gus tot de Laatste Goede Dag.

Een van de minder stompzinnige tradities van het kind-met-kankergenre is de Laatste Goede Dag-traditie, die wil dat het kankerslachtoffer een paar onverwachte uren heeft waarin de pijn draaglijk is. Het probleem is natuurlijk dat je onmogelijk kunt weten dat je laatste goede dag je Laatste Goede Dag is. Op dat moment is het gewoon de zoveelste goede dag." (Hoofdstuk 19, p.204-208)

John Green maakt gebruik van mooie zinnen die ingebed zijn in sfeer- en symbolische ruimte. Dit maakt het verhaal als geheel af. Hij maakt afwisselend gebruik van humor en drama, waardoor het verhaal snel een dubbele gelaagdheid krijgt die aanzet tot nadenken. Het inleven in de personages gaat heel makkelijk, en de innige band tussen Hazel en Gus zorgt ervoor dat de lezer het niet kan laten zich aan hen te gaan hechten.

Vooral de beschrijving van wat een Laatste Goede Dag is zorgt ervoor dat de ernst van de situatie extra doordringt, waardoor wat staat te gebeuren als een onweerswolk boven de verhaallijn hangt. Wanneer het moment daar is leef je dan ook mee. Dat een lange periode van geluk en dat van verdriet elkaar opvolgen helpt om de psychologische functie van het verhaal meer naar buiten te brengen. Het is immers de bedoeling dat de lezer stilstaat bij wat geluk en het leven eigenlijk betekenen, en wat hier de werkelijke waarde van is. Het leven is niet iets dat je zomaar kan weggooien, je moet het koesteren, want in realiteit heb je soms maar weinig tijd. De boodschap is dan ook om te leven en om te genieten van de kleine dingen die je gelukkig maken. Daarnaast biedt het een kijk op hoe de verwerking van verlies net een van de processen kan zijn die je dat inzicht kunnen verschaffen.

Kortom, de auteur is geslaagd in zijn opzet.

Lang zal ze leven

Meinderts, K. (2014). Lang zal ze leven. Utrecht: De Fontein.

Ida en Eva, een tegenstelling in leeftijd en energie. Eva leert Ida kennen wanneer deze staat de wachten op de trein. Echter niet op het perron, maar op de treinsporen. De vrouw straalt een zekere kracht en wijsheid uit die Eva intrigeert. Eva daarentegen is een zeer jonge vrouw die bruist van energie en die het leven nog maar net aan het omarmen is. Een vriendschap tussen jong en oud. Een verhaal over de kracht van het leven en over het omarmen van de dood.

Situering

Het verhaal speelt zich af in de hedendaagse tijd, wellicht in een dorp in Nederland, aangezien Eva en Ida elkaar ontmoeten wanneer ze staan te wachten op de trein naar Amersfoort. Er wordt gehint naar andere locaties, maar deze worden nooit expliciet vermeld.

Hoofdthema

De thema's vriendschap, verwerking en zelfmoord komen hier vrij expliciet aan bod. Vooral verwerking is hier goed uitgewerkt. Ida en Eva worden tegenover elkaar gezet als de oude wijze vrouw, die een rijk leven heeft gehad maar nu vindt dat het tijd is om te gaan, en de jonge, energieke adolescente, die haar leven net begint te leven en de rijkdom ervan zelf nog zal moeten ontdekken. Nochtans komen de vrouwen sterk overeen, waardoor er een vriendschap ontstaat. Het thema van zelfdoding komt snel aan bod. Ida wil zichzelf van het leven beroven door voor een trein te springen. Dit is echter niet ingegeven door afzien, pijn of verdriet, maar uit een bepaalde levensmoeheid die meer te maken heeft met de acceptatie van het einde van een goed gevuld leven dan een vlucht van het leven.

Appreciatie

"Een paar dagen na het telefoontje ga ik langs bij de directeur van Overstaete. Voor ik bij haar aanklop, loop ik nog even naar boven. Haar naamplaatje hangt nog op de deur: MW C.M.L. DE GRAAF.

Op een dag kom ik mevrouw Reusing tegen. Ze praat alsof ik nog van niets weet. Ik laat het maar zo. Mevrouw Reusing vertelt dat ze niet naar de crematie is geweest, dat wilde mevrouw De Graaf niet en dan nog, ze komt nergens meer, ze zit nog steeds met haar heup. Ze heeft thuis een kaarsje aangestoken. Mevrouw De Graaf was dan wel niet gelovig, maar God is er voor iedereen. Ja toch?

Beneden in het kantoortje drink ik een kopje thee. De directeur vertelt dat mevrouw De Graaf vredig is ingeslapen, een dag voor haar verjaardag. 'Waaraan is ze overleden?' Mevrouw Van Tongeren is duidelijk verlegen met mijn vraag. 'Ze heeft er zelf een einde aan gemaakt?' vraag ik." (p.139-140)

De auteur heeft een moeilijk thema gekozen voor haar boek. Zelfdoding is immers vaak nog taboe in de maatschappij. Er wordt weinig over gesproken. Nochtans is het belangrijk dit onderwerp bespreekbaar te maken, zeker in een tijd waarin de cijfers van het aantal zelfdodingen omhoog gaan. Vooral voor tieners is ondersteuning extra belangrijk, aangezien zij een leeftijd hebben waarop ze eens te meer beïnvloed worden door omringende factoren, daden en gebeurtenissen.

Dit houdt echter niet in dat boeken met dit of een gelijkaardig thema kwalitatief zijn. Vaak zit er te weinig diepgang in en ontbreken de elementen die de lezer laten meeleven met de personages. Hierdoor kan het begrip dat zich voor het thema moet ontwikkelen achterblijven. In dit boek is dat echter niet het geval. Het verhaal is goed geschreven en de personages kennen voldoende diepgang, waardoor het voelen van empathie makkelijker wordt. Er wordt ook niet om de pot gedraaid door allerlei verfraaiingen of eufemismen. De situatie waarin Ida zich bevindt wordt gewoon benoemd, zoals het hoort.

Daarnaast is het ook heel mooi dat Meinderts ervoor gekozen heeft om Ida te beschrijven als een vrouw die een mooi leven heeft gehad, en net daarom besluit om haar leven te eindigen. Dit biedt een heel ander perspectief op zelfdoding. Het cliché bestaat immers dat zelfdoding altijd te maken heeft met iemand die het leven niet meer ziet zitten, vanwege een onoverkomelijk gevoel van verslagenheid en wanhoop. Het is zo dat Ida de schoonheid van het leven niet meer helemaal kan vinden op haar leeftijd, maar ze is daardoor niet ontevreden over of ongelukkig in het leven. Om dat duidelijk te maken wordt er regelmatig verwezen naar een jongere Ida door middel van flashbacks. Daarnaast krijgen we ook de kijk die Eva heeft op haar leven. Zij komt, als vijftienjarige, net een kijkje nemen in de wereld. Het is ook heel duidelijk dat Eva Ida deels als een inspiratie gaat beschouwen. Zo erft ze aan het einde een kleine som geld die ze eerder niet wilde aanvaarden. Ida aanvaardde echter geen 'nee' als antwoord en bezorgde het haar na haar dood alsnog via een enveloppe. Eva heeft ondertussen geleerd dat er zo veel meer aan het leven verbonden is en dat geluk soms in kleine, misschien eerder banale dingen, te vinden is. Terug thuis spreekt haar moeder haar aan over de dood van Ida en geeft ze aan er niet over te willen spreken. Ze zegt echter wel naar de kapper te gaan en ze loopt de deur uit. Het knippen van haar haar is immers aan bod gekomen tijdens een conversatie met Ida, waardoor er dus een knipoog wordt gegeven naar hun hele geschiedenis samen.

Met andere woorden is het zeker een aanrader en zou het passen binnen een les over dit thema of bij sensibilisering over zelfdoding. Het thema en de verhaallijn zullen jongeren aanspreken.

Moord op school

Molemaker, R. (2015). Moord op school. Haarlem: Uitgeverij Holland.

Wie heeft het gedaan? Een conciërge ligt dood op de grond, met daarrond een gestolen geldbeugel, een onbezonnen jongen, een bedrieglijke jonge vrouw en een leerkracht die haastig om zich heen kijkt. Jorick komt op een dag te laat op school en ontdekt dat de conciërge werd vermoord. Al snel raakt hij verwikkeld in een kluwen van bedrog en leugens. Ondersteunt door het mooiste meisje van de school en door een goede vriendin, probeert hij naar antwoorden te zoeken. Niets is echter wat het lijkt...

Situering

De meeste gebeurtenissen hebben plaats binnen de muren van de school in de hedendaagse tijd. Het gaat om een school in Nederland, namelijk het Willem Joseph van Ghent college.

Hoofdthema

De thema's in dit verhaal zijn moord, vriendschap en misleiding. Het thema moord wordt echter niet voldoende uitgewerkt, aangezien de jonge personages er vrij luchtig mee omgaan en geen trauma lijken te hebben bij het zien van hun vermoorde conciërge. Het vormt echter wel de rode draad doorheen het verhaal. Naarmate het verhaal zich ontwikkelt worden de banden tussen Jorick, Savanne en Isa sterker. Dat is althans wat de lezer wordt voorgehouden. Er is immers sprake van een spel waarbij misleiding de bovenhand zal nemen. Het gaat dus om een vorm van eenzijdig verraad.

Appreciatie

"Als de opwinding over de dramatische gebeurtenissen is gezakt, als de crematie van Kathagen achter de rug is, als iedereen zijn best doet om alles weer gewoon te laten worden, is er voor het eerst weer toneelrepetitie, op een vrijdag na schooltijd. 'We hebben tijd verloren, treurig genoeg', zegt Bruno Baars. 'Maar er is besloten dat de voorstelling doorgaat. De rector zegt dat Kathagen dat ook gewild zou hebben.'

Savanne trekt een gezicht. Alsof Kathagen zich daarmee bezig zou hebben gehouden. Maar aan hem vragen waarom hij dat dan zou willen gaat niet meer. 'Zeg dan gewoon dat je zoveel mogelijk reclame voor je school wil maken,' zegt ze zacht tegen Sifra, naast haar. 'Dat snapt iedereen toch?' Sifra knikt en Savanne kijkt naar Jorick, die een eindje verderop zit. Ze moet nog met hem afspreken. Een middagje zwemmen, hem naar haar lichaam laten kijken, en uiteindelijk hem zover krijgen dat hij haar die portemonnee geeft. Finn zijn zin geven. Maar als ze aan Finn denkt, komen de vragen weer. Zit hij achter wat er is gebeurd? Ze huivert als ze daaraan denkt.

De dansnummers hoeven niet direct gerepeteerd te worden, maar ze moeten het hebben over de kleding. Topjes en bloot of niet. Een paar meiden vinden van niet. 'Iedereen gaat naar me zitten gluren,' zegt Marita. 'Sorry, maar dat is juist de bedoeling,' zegt Sifra. 'Nou, dat weet ik niet, hoor.' Marita aarzelt. 'Denk je dat ze in de ruimte allemaal zo bloot rondlopen?' 'Nee, tutje. Alleen de dansgroepjes.' Lachen.

Savanne bemoeit zich er niet mee. Ze heeft geen probleem met bloot, maar ze heeft ook geen zin in discussies. Er zijn andere zaken die belangrijk zijn, en naar haar wordt toch wel gegluurd, bloot of niet. [...] Savanne gaat een eindje verderop op een bankje bij de muur zitten. Ze wil dat Jorick haar ziet, het vuurtje brandend houden. Ze wil met hem kletsen als hij even niets te doen heeft." (Savanne, Hem naar haar lichaam laten kijken, p.53-54)

Dit boek voldeed jammer genoeg niet aan mijn verwachtingen. De verhaallijn en de personages klinken veelbelovend, maar worden niet voldoende uitgewerkt en het is al vrij snel duidelijk hoe de verschillende connecties zich binnen het verhaal gaan ontplooien. Daarnaast worden de daders en de reden voor de moord te veel op de achtergrond gehouden. De rode draad binnen het verhaal handelt immers vooral over de verhouding tussen Jorick en Savanne. Dit wordt versterkt door de opvolging van de hoofdstukken, waarin Jorick en Savanne constant worden afgewisseld.

Nochtans spreekt het onderwerp jongeren echt aan. Tijdens een oefening voor het geven van een monoloog en het opvoeren van een theaterstuk heb ik mijn leerlingen een fragment uit het boek gegeven. Meer dan de helft van mijn leerlingen leest immers amper boeken, waardoor de drempel naar het lezen steeds groter wordt. Mijn beweegredenen hiervoor waren dan ook eenvoudig: het boek is makkelijk te lezen, er zijn niet te veel complexe karakters en het sluit aan bij de leefwereld van de leerlingen. Het speelt zich immers af op school en de hoofdpersonages zijn scholieren uit het secundair onderwijs. De leerlingen hebben het fragment volledig gelezen en waren achteraf wel vrij enthousiast over het boek. Het daadwerkelijk lezen is echter tot op heden nog niet gebeurd.

Vuurvogel

Monstrey, N. (2013). Vuurvogel. Amsterdam: Clavis.

Emelie komt samen met haar vriend en een bevriend koppel terecht in een brand, wanneer ze een feestje vieren op een boot. Het ongeluk eiste zijn tol. Ze verloor haar liefde en haar zelfvertrouwen. De wonden die ze opliep weerhouden haar om een normaal leven te leiden. Het leren accepteren dat het leven door moet gaan is voor haar dan ook een zware brok die ze langzaamaan moet leren overwinnen.

Situering

Het verhaal speelt zich af in de hedendaagse context, vooral binnen de school, het huis van Emelie en de directe omgeving.

Hoofdthema

Het verhaal laat de thema's liefde, verlies, brandwonden, en de consequenties daarvan aan bod komen. Vanwege haar brandwonden lukt het Emelie niet om zich te aarden in haar normale omgeving. Dit zorgt ervoor dat veel passages handelen over hoe Emelie zich daarbij voelt en hoe zij denkt dat anderen op haar zullen reageren. In grote lijnen is er sprake van een zekere mature houden, maar Emelie maakt zich uiteraard ook enkele illusies. Het verlies van wie ze was is dus een belangrijke rode draad doorheen het verhaal. Daarnaast moet ze ook het verlies van haar vriendje en vrienden verwerken. Dit wordt echter maar weinig uitgewerkt en speelt vooral in het begin van het verhaal een belangrijke rol. Ze leert echter dat liefde sterk is. Haar moeder en beste vriendin zijn er voor haar en ondersteunen haar. Langzaamaan leert ze dan ook een nieuwe liefde kennen.

Appreciatie

"Terug thuis, na al die tijd. Een groot spandoek boven de voordeur wenste mij een goede thuiskomst. De buurvrouw kwam kijken en kuste me ongegeneerd op de wangen. Ik denk dat ze dacht dat ik mij dan normaal zou voelen. Maar ik ben niet meer normaal. Dat zal ik nooit meer zijn.

Er is geen feestje voor mijn terugkeer. Dat heb ik zelf zo gevraagd, want ik ben er nog niet klaar voor. Iedereen die dan probeert vrolijk te zijn, terwijl daar geen enkele reden toe is. Ik wrijf onwillekeurig over het verband onder mijn trui. Mijn moeder is weer naar beneden gegaan, met haar armen vol vuil wasgoed en Felix. Ze maakt zich zorgen om mij, en dan niet alleen om de zichtbare wonden.

Hoe simpel was alles vorig jaar rond deze tijd! Zou ik, als ik had geweten wat mij te wachten stond, het leven anders hebben geleefd? Meer genoten hebben van ieder moment? Het allemaal niet zomaar voor lief hebben genomen? Ik kijk naar twee vliegen op mijn raam: zouden zij beseffen hoe kort hun leven is?" (Hoofdstuk 1, p.8-9)

De verhaallijn van het boek is gebaseerd op hoe mensen moeten leren omgaan met zeer ernstige brandwonden. Om het voor jongeren aantrekkelijker te maken werd er ook een liefdesverhaal in verwerkt. Ondanks dat het zeer vlot leest, raakt het boek net niet de raakvlakken die belangrijk zijn voor jongeren om begrip op te brengen voor een dergelijke situatie, noch om te leren hoe hiermee om te gaan. Daardoor voelt het verhaal aan als een vlug afgewerkt project, waarbij het personage zo snel mogelijk haar waardigheid en zelfvertrouwen moet zien te herwinnen. Dit kan ze bovendien ook niet alleen, ze heeft hulp nodig van haar moeder, beste vriendin en uiteindelijk de prins op het witte paard. Met andere woorden is het een gemiste kans. Het verhaal begint zeer goed en de lijnen die het verhaal zullen vormen worden duidelijk opgezet, maar de uiteindelijke uitwerking ontbreekt. Er wordt niet diep genoeg ingegaan op de verwerking en het omgaan van de gevoelens die Emelie heeft na haar ongeval en bij haar herintroductie op school. Het verhaal op zich zit echter wel goed in elkaar, maar de lezer blijft een beetje op zijn honger zitten.

De onverwachte held van kamer 13B

Toten, T. (2013). De onverwachte held van kamer 13B. New York: Doubleday Canada.

Batman en Robyn, een superheld en zijn hulpje, een innige vriendschap. Adam is een jongen in behandeling voor zijn dwangneurose. Zijn leven wordt hier volledig door geconsumeerd en de angst en paniek die Adam voelt geven weer hoe zeer hij uit deze situatie wil uitraken. Maar op een dag ontmoet hij Robin. Het meisje wordt een lichtpunt in zijn leven en maakt dus alles draaglijker. De jongeren in het tehuis verbeelden zich superhelden te zijn. Batman heeft eindelijk zijn Robyn gevonden. Het koppel krijgt echter tegenwerking door allerlei situaties, waaronder de scheiding van Adams ouders. Hierdoor ontdekt hij de waarheid over zijn moeder en leert hij hoe sterk te zijn voor zichzelf en voor anderen.

Situering

Het verhaal heeft plaats op verschillende locaties, maar vooral het kerkhof en de instelling waar de jongeren leven, spelen een belangrijke rol. De gebeurtenissen spelen zich af in de hedendaagse tijd.

Hoofdthema

Aan het begin van het verhaal wordt het meteen duidelijk dat de jongeren allemaal individueel een psychologisch of psychiatrisch probleem hebben. In het geval van Adam gaat het om een dwangstoornis, waarbij hij dwangmatig handelingen moet uitvoeren of lijsten moet opzeggen om zijn angst onder controle te houden. Het omgaan met deze neurose is daarom van groot belang voor het verhaal. Om de harde realiteit te ontvluchten heeft het vriendengroepje echter een fantasie uitgewerkt waarin ze allemaal een superheld zijn. Adam is batman. De ontmoeting met Robin is echter een keerpunt voor Adam. Hij leert door haar en door voor haar te zorgen het leven vanuit een ander perspectief kennen. Naar het einde toe blijkt immers ook zijn moeder te lijden aan een psychiatrische stoornis, waarmee ze zichzelf en Adam in gevaar brengt. Het besef dat daarbij komt, zet voor Adam een verwerkingsproces in gang. Hierdoor kan hij tot op zekere hoogte afscheid nemen van zijn routines en kan hij zich openstellen voor een leven dat niet gedicteerd wordt door zijn neurose.

Appreciatie

"'Laten we maar gaan.' Robin nam Adam bij de hand en wilde naar het ene hek lopen. 'Nee, Robin. Daar woon ik niet en we doen niet meer alsof. Ik ga er aan de andere kant uit.' Ze waren tot op het bot nat en nog steeds stonden ze daar roerloos. 'Oké,' zei ze uiteindelijk. 'Ga jij dan maar eerst. Ik hou zolang de wacht over je.' 'Nee, het is mijn taak om de wacht te houden.' 'Ga nou! Het giet, straks verdrinken we nog. Schiet op!' Ze gaf hem een duw. 'Adam, laat mij nou deze ene keer voor jou zorgen.' Hij stak zijn handen diep in zijn zakken en schudde zijn hoofd. 'Nee, Robin. Toe nou. Laat me dit nog doen, alleen deze laatste keer. Alsjeblieft.'

De tranen stroomden over haar wangen en vermengden zich met de regen. Adam was kapot, het verdriet in zijn hart was zo groot dat er geen ruimte meer was voor samenhangende gedachten. Robin draaide zich om en begon te lopen. Hij keek haar na en koesterde haar diep in zijn binnenste tot ze bijna om de bocht verdwenen was. 'Ik zal altijd van je houden, Robin Plummer,' zei hij zacht. En op het moment dat ze uit het zicht verdween hoorde hij het duidelijk. 'En ik zal altijd meer van jou houden, Adam Spencer Ross.'" (Hoofdstuk 37, p.215-216)

Het verhaal wordt goed opgebouwd en uitgediept door het gebruik van verschillende personages die elk een specifieke achtergrond krijgen toegekend. De dialogen en gebeurtenissen worden zeer realistisch weergegeven. Daarnaast is het verhaal geschreven met het oog op het beter begrijpen van dwangstoornissen. Het thema wordt hierdoor veel toegankelijker voor jongeren. Dit is deels te danken aan de jeugdige personages, aan de ontwikkeling van prille liefde, maar zeker ook aan de verzonnen fantasiewereld van superhelden. Hierdoor is het boek geschikt voor zowel jongens als meisjes.

Dat Adam er aan het einde in slaagt om steeds beter met zijn dwangstoornis om te gaan, kan jongeren die zich in een gelijkaardige situatie bevinden, helpen. Bovendien helpt het om beter te begrijpen wat een dwangstoornis is. Dit is nog te weinig gekend bij het grote publiek. Veel mensen schamen zich er ook voor, waardoor ze hun situatie angstvallig proberen te verbergen, wat het vaak nog erger maakt. Dwangstoornissen gaan immers om gevoelens van controle, of het nu gaat om hygiëne, angst of eender welke vorm. Wanner het willen hebben van controle te ver gaat ontstaan ongecontroleerde gevoelens van angst. Hierdoor kan het normale leven niet worden hervat vooraleer er een bepaalde handeling of groep van handelingen wordt uitgevoerd. Personen met iets dergelijks kunnen bovendien op heel wat onbegrip rekenen. Met andere woorden is het dus een goed idee om dit op een mooie en neutrale manier aan te brengen aan jongeren.

Saeculum

Poznanski, U. (2012). Saeculum. Haarlem: Uitgeverij Holland.

Bastian sluit zich op aanraden van een vriendin aan bij een groepje studenten die onder de naam 'Saeculum' rollenspellen uitvoert. Het doel is om zich zo middeleeuws mogelijk te gedragen. Ze trekken zich terug in het bos en wanen zich in de veertiende eeuw. Alles lijkt vlot te verlopen, maar al snel gebeuren er vreemde ongelukken. Een vloek houdt hen in de greep en de studenten proberen wanhopig te ontsnappen.

Situering

Het verhaal speelt zich af in het bos. Daarin komen verschillende andere locaties aan bod zoals een grot en een kerker. In het begin van het verhaal is er ook sprake van een middeleeuws evenement op het veld nabij het bos. De gebeurtenissen hebben plaats binnen de hedendaagse context.

Hoofdthema

Het boek wordt aangeprezen als een spannend en griezelig boek. Er wordt gespeeld met de personages en hun angst wordt uitvergroot door bepaalde gebeurtenissen in het verhaal. Door middel van bepaalde literaire trucs probeert de auteur dit ook over te brengen op de lezer. De wildernis waarin het verhaal zich afspeelt zou deze setting kunnen versterken. Daarnaast werkt het ook als rode draad. De personages krijgen immers een ontheemd gevoel. Het vertrouwen tussen hen geraakt langzaamaan ook zoek.

Appreciatie

"'Simon is opgenomen in een inrichting. Hij heeft een verpleegster aangevallen, dus zo snel zullen ze hem niet laten gaan.' Iris keek minder gelukkig dan hij zich voorgesteld had. 'Hij kan evengoed op een dag voor de deur staan,' zei ze. 'Dat weet je toch, hè? Ook al denken de artsen over een tijdje dat hij genezen is, ze kunnen zich vergissen.'

Natuurlijk wist hij dat. De herinnering aan de kerker was op slag terug. De herinneringen aan een kans. 'Heb je er spijt van?' vroeg hij. Op het aanrecht gaf de magnetron drie piepjes. 'Waarvan?' 'Dat we hem niet hebben laten doodbloeden.' Iris draaide zich om, pakte een keukenhandschoen en haalde het bord met de dampende lasagne uit de magnetron. Ze nam het mee naar de woonkamer en ging, nog steeds zwijgend, aan tafel zitten.

'Nee,' zei ze uiteindelijk. 'Al wist ik het de afgelopen weken soms niet zeker. Maar als je kunt kiezen tussen leven en dood, moet je in geval van twijfel voor het leven kiezen. Vind ik. Einde toespraak, eet smakelijk.' Ze verdeelde de lasagne met haar vork in stukjes en blies de damp eraf.

Na het eten haalde ze haar harp uit de voorkamer. 'Wil je nu nog oefenen?' protesteerde Bastian. 'Nee, geen zorgen. Ga zitten en luister.' Ze zette het instrument op haar schoot, speelde een paar loopjes en begon toen aan iets nieuws. Een stuk dat afwisselend vrolijk en melancholiek, snel en gedragen klonk, dat van majeur naar mineur ging en omgekeerd. Aan het einde keek ze Bastian verwachtingsvol aan." (p.420)

Het boek voldoet niet aan de verwachtingen die ik ervan had. Zo zou het behoren tot het genre horror en zou het dus een zeer spannend boek moeten zijn. Dit is jammer genoeg niet het geval. De personages blijven te oppervlakkig en het is al vrij snel duidelijk hoe het verhaal zal evolueren. Daarnaast bevatten de dialogen weinig inhoud en komen ze niet helemaal overeen met hoe jongeren een gesprek zouden voeren. Ook tijdens de momenten waarin de groep in nood verkeerd, is er amper sprake van een dialoog waaruit blijkt dat ze zich in een onoverkomelijke situatie bevinden. Dit komt zeer onrealistisch over.

Nochtans is het onderwerp van het verhaal goed gevonden en klinkt de korte inhoud veelbelovend. Het kader is dus zeker interessant. De uitwerking ervan is jammer genoeg niet ideaal. Ook het einde van het verhaal, waarvan het gekozen fragment deel uitmaakt, is teleurstellend. Het is een eind-goed-al-goed verhaal, waarbij er eventueel nog sprake zou kunnen zijn van een vervolg, aangezien de slechterik elk moment zou kunnen ontsnappen. Dit is opnieuw zeer voorspelbaar.

Het meisje en de soldaat

Sax, A. (2013). Het meisje en de soldaat. Wielsbeke: De Eenhoorn.

Het is oorlog. Geweerschoten, bommen en soldaten zijn een deel geworden van het landschap, maar toch blijft 'de soldaat' de vreemde eend in de bijt. Hij sluit een onverwachte vriendschap met een blind meisje, dat hem en zijn exotische achtergrond maar wat graag wil leren kennen. Ze ontwikkelen een hechte band. Voor haar is het een avontuur, hem doet het terugdenken aan zijn eigen kinderen en zijn thuis. Op een dag is de soldaat echter verdwenen. Het front, weet het meisje, is waar ze hem zal vinden, als de bommen haar maar niet voor zijn.

Situering

Het verhaal heeft plaats tijdens de Eerste Wereldoorlog, en speelt zich vooral af op een bank nabij een herberg. Een paar kilometer verderop ligt een verzorgingspost en nog iets verder het front.

Hoofdthema

Het hoofdthema van dit verhaal is wellicht hoop. Het meisje wil losbreken uit haar vertrouwde omgeving, het exotische, het onbekende opzoeken. Ze is immers blind en mag van haar moeder niet verder van de herberg wandelen dan tot aan het bankje. Wanneer ze daar de soldaat ontmoet, maakt dit dingen los. De innige vriendschap die ontstaat en haar bezorgdheid wanneer de soldaat verdwijnt, zorgen dat ze zonder daarbij na te denken naar hem op zoek gaat. Ze blijft steeds hopen hem terug te zien. Ze is echter te jong om te beseffen wat er met hem gebeurt zou kunnen zijn. Voor de soldaat bestaat er de hoop dat hij zijn gezin ooit zal terugzien. Het meisje doet hem daar immers aan denken. Hij kan zich de gezichten van zijn gezin echter niet meer voor de geest halen. Naarmate het verhaal vordert wordt hij daarom steeds wanhopiger. Nochtans zorgt het meisje ervoor dat hij de hoop nooit volledig opgeeft.

Appreciatie

"De zon klimt als een grote zachtroze bal boven de horizon. Laag over de velden hangen dikke slierten nevel. Watervogels spetteren in een plas in een weide. het is het enige geluid in de omgeving. Zelfs aan het front is het stil. Omdat beide kanten stram op wacht staan, bedacht op een aanval van de ander. De soldaat kijkt naar de zon, naar de nevel. Hij zou moeten genieten van het verstilde zicht. Maar hij kan het niet. Hij voelt zich er enkel nog eenzamer door. Zijn spieren zijn stram en zijn botten doen pijn. He verband om zijn been is niet meer wit. Hij voelt zijn hart eronder kloppen. Zijn jas en broek zijn nat en de kille nachtlucht is tot diep in zijn longen getrokken. Er zijn geen woorden meer. Om te beschrijven hoe hij zich voelt. hij voelt niets meer. Het is de enige manier om niet weer in die moordende malemolen getrokken te worden. Want komt het allemaal niet op hetzelfde neer? Uiteindelijk? Op het einde is er niemand meer. Dan pas zal de oorlog voorbij zijn.

De soldaat is niet bang om niet meer te zijn. Hij is bang voor de pijn die het doet. Hij kijkt weer naar de zon. Boven de linies. Als hij als kind nachtmerries had, zei zijn moeder dat de zon ze allemaal wel zou wegspoelen. Hier duurt de nachtmerrie overdag gewoon voort. De zon spoelt niets weg, maar maakt het nog gruwelijker. Zijn moeder... Ook zij is niet meer. Zou hij haar terugzien? Zagen alle mensen elkaar ooit weer terug? Zou hij zijn vrouw ooit weer terugzien? Zijn zoon? Hij ziet hun gezichten nog steeds niet voor hem.

Langzaam buigt hij voorover en knoopte de veters van zijn ene laars los. Hij trekt ze uit en zet ze naast hem. hij trekt zijn sok uit en legt ze in de laars. Een andere soldaat zal er blij mee zijn.

Hij leunt achterover in de greppel. Neemt het geweer dat naast hem ligt. Controleert de kogel. Ontgrendelt. Het metaal voelt koud aan in zijn mond. Zijn grote teen past precies in de trekker. Met een hand tast hij in zijn zak naar het masker. Hij omklemt het tot de scherpe hoeken in zijn handpalmen drukken. De voorouders hebben hem niet geholpen. Hij is te ver van huis voor hun kracht. De watervogels zullen verschrikt opfladderen. Maar niemand anders zal gestoord worden. Niemand anders zal het weten. Niemand anders zal hem missen. Ooit zullen ze hem vinden en begraven. En dan kan zijn ziel terugkeren. Hij sluit zijn ogen. Aan het front is het nog steeds stil." (De soldaat, p.72-74)

Hoewel ik geen fan ben van de verhalen van Aline Sax, vind ik dit concept heel intrigerend. Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van een jong blind meisje en een Afrikaanse soldaat. Het toeval brengt hen samen en er ontstaat een mooie vriendschap. Laat het nu net datgene zijn dat de soldaat nodig heeft. Hij mist immers zijn familie. Het meisje daarentegen is nog heel onschuldig en naïef en wil weten wat er allemaal gaande is in de wereld. Door haar blindheid kan ze dan wel niet zien, maar haar nieuwsgierigheid zorgt ervoor dat ze moedig genoeg is om te gaan verkennen. Vanwege haar jonge leeftijd en haar blindheid mag ze van haar moeder echter niet verder dan het bankje aan het einde van de oprit, waardoor ze dus eigenlijk een beetje wordt tegengehouden. De soldaat ruikt echter exotisch. Daardoor merkt ze ook dat hij er zit. Een innige vriendschap ontstaat waardoor beide elke dag naar het bankje terugkeren. Ze geven elkaar dus iets waaraan ze op dat moment nood hebben. Het is een kort boek, maar het is net lang genoeg om voldoende drama binnen te brengen en ervoor te zorgen dat het meisje moedig genoeg is om haar hart te volgen en op pad te gaan. Hierdoor redt ze bovendien het leven van de soldaat.

Ik

Van Andel, M. (2014). Ik. Rotterdam: Lemniscaat.

Daniël belandt door een auto-ongeluk in een rolstoel. Omdat hij hier geen vrede mee kan sluiten, besluit hij mee te doen aan een wetenschappelijk experiment. Wetenschappers menen immers dat er bij elke beslissing die een persoon maakt een alternatieve werkelijkheid ontstaat. Daniël ziet dit als de uitgelezen kans om zijn leven te veranderen. Waar Daniël echter niet op gerekend had, is dat de confrontatie met een andere ik misschien wel veel groter en moeilijker zou zijn dan gedacht. Hij wordt uitgedaagd om ook hier zijn leven recht te zetten. Zal hij hierin slagen of kiest hij er toch voor om terug te keren naar zijn oude leven?

Situering

Het verhaal speelt zich af in de nabije toekomst, in Nederland, waarin de wetenschap een grote vooruitgang heeft gemaakt wat betreft de geheimen van de ruimtetijd. Er is sprake van twee verschillende realiteiten; de ene kent Daniël in een rolstoel, de andere kent Daniël als een zeer onvriendelijk individu.

Hoofdthema

Vooral confrontatie blijkt in dit verhaal van belang. Hoe zou het zijn om jezelf tegen te komen en hoe ga je daarmee om? Wat als het tegenslaat? Het thema wordt echter niet zozeer uitgewerkt en wordt te zwart-wit weergegeven, waarbij de oorspronkelijke Daniël het goede, lieve personage is, terwijl zijn andere ik het onvriendelijke, hufterige personage moet voorstellen.

Appreciatie

"Beste Daniël,

Daar zit je dan, weer in je eigen hok tussen je eigen spullen. Geen rolstoel meer en daar zul je wel blij om zijn. Je bent je vast kapot geschrokken toen je ineens in dat ding zat.

Maar troost je, ik ben me ook kapot geschrokken hier. Ik kan nog steeds niet echt begrijpen hoe je zo bent geworden. Waarom je je zo hufterig gedraagt. Want dat doe je.

Vanbinnen deug je. Dat moet wel, want die binnenkant is dezelfde als de mijne. En daar mankeert niks aan. Ik ben verdomme niet rot vanbinnen, dus kan jij dat ook niet zijn.

Ik hoop dat je veel met Jeen hebt gepraat en dat er misschien een klein beetje van hem aan je is blijven plakken. Dat zou geen kwaad kunnen. Je hebt hier twee maanden gemist en dit is de stand van zaken:

[...]

Nog één keer: Daniël, je deugt. Vanbinnen zit het goed. Zoals je je hier de afgelopen paar jaar hebt gedragen, dat ben je niet. Geloof me.

Daniël" (p.160-161)

"Beste Daniël,

zet ik er maar boven, al ben je een klootzak eersteklas.

Jeen zei: schrijf een brief. Ik doe het omdat hij blijft drammen maar het heeft geen zin. Je gaat dit nooit lezen. Je komt niet terug. Ik ken je maar al te goed. Beter dan Jeen, want die gelooft er nog in.

Hij had een betere vriend verdiend. Die zal ik in ieder geval proberen te zijn.

Hufter.

D." (p.170)

Omdat het boek gaat over parallelle universa en ik me graag in theorieën zoals de snaartheorie verdiep, leek me dit zeer interessant. Er wordt echter te weinig gedaan met de verhaallijn zelf. Daniël reist naar het parallelle universum, leert daar dat zijn andere ik een totaal verschillend leven heeft geleid dan dat wat hij voor zichzelf voorzien had, en kiest er dan ook voor om daar iets aan te doen. Meer dan dat gebeurt er eigenlijk niet.

Daarnaast wordt er slechts weinig uitleg gegeven over de communicatie tussen de twee versies van Daniël, iets dat in geen enkele dimensie mogelijk is zonder dimensiesprongen te maken. Uiteraard verwacht ik hier geen wetenschappelijk verantwoorde uitleg, maar het zou wel interessant zijn om te zien hoe de auteur dit oplost. Dit vind ik een belangrijk aspect binnen sciencefiction, omdat er tegenwoordig wel een tendens bestaat om dat dergelijke elementen te bespreken. Denk bijvoorbeeld aan 'The big bang theory' en 'Interstellar'.

Bovendien is het boek niet sterk wat betreft dialogen en beschrijvingen, en vind ik het dus eerder matig.

Hermelijn

Van Mieghem, L. (2014). Hermelijn. Amsterdam: Clavis.

Uitgespuwd en achtergelaten door de maatschappij leven de dojo's of dolende kinderen alleen op straat. Savannah, een roodharig meisje, is een van hen. Ze lijkt het geluk te hebben gevonden wanneer ze met haar vriendje en enkele anderen onderdak krijgen in een boerderij. Daar komt echter al snel verandering in wanneer die wordt platgebrand en Savannah op de vlucht moet. Vanaf dan moet ze constant over haar schouders kijken. De ene keer wordt ze achtervolgd en moet ze onderduiken, de andere keer krijgt ze hulp van een jongen met spierwit haar. Hoewel ze hem nooit kan spreken, intrigeert hij haar, en geeft ze hem de naam: Hermelijn. De jongen lijkt als een beschermengel over haar te waken. Hermelijn en Savannah maken echter opnieuw kennis met het noodlot.

Situering

Het verhaal speelt zich af in de stad Zorasse, een fictieve stad die zich eender waar in Europa zou kunnen bevinden. Van Mieghem geeft zelf aan dat het verhaal gebaseerd is op ware gebeurtenissen van toen ze zelf nog te jong was om deze te begrijpen, en stelt dat ze het verhaal slechts achteraf te weten is gekomen uit getuigenissen en interviews. Het verhaal speelt zich dus een tijd in het verleden af. Aan het einde is er sprake van een sprong in de tijd en maken we kennis met een volwassen hoofdpersonage.

Hoofdthema

Het verhaal geeft een mooi zicht op de gevolgen die discriminatie met zich meebrengen. Het thema is zwaar, maar zeer actueel. Het is een onderwerp van alle tijden, en het boek geeft aan dat er maar weinig aan gedaan wordt.

Appreciatie

"Zonder dat ze het beseft, stapt Savannah naar de kerk waar ze het kind gevonden heeft, waar ze Hermelijn voor het laatst gezien heeft.

De kerk is kil en verlaten. Geen duif die er rondfladdert, geen bloemen op het kale altaar. De lelies die Savannah voor de engel Michaël heeft neergelegd, zijn verdroogd en bruin. Uitzinnig van verdriet schopt ze de bloemen weg. Ze verpulveren onder haar voeten. 'Waarom heb je hem niet beschermd?' schreeuwt ze. 'Wat sta je hier stoer te wezen in deze door God en iedereen verlaten kerk?'

Ze beukt met beide handen op het beeld. De engel geeft geen krimp. Snikkend laat ze zich op de vloer glijden, naast de verslagen draak. Bestaat er een verschrikkelijker gevoel dan het gevoel compleet verlaten te zijn?" (Hoofdstuk 14, p.233)

Het ging bij dit verhaal vrijwel vanzelf om me in te leven met Savannah. Het verhaal is heel mooi geschreven, er wordt wel wat beeldspraak gebruikt en het handelt over een zeer historisch en nog steeds actueel thema. Dit is een boek dat ik mijn leerlingen zeker zou aanraden om te lezen. Eén van hen, een meisje uit het tweede jaar, heeft dat uiteindelijk ook gedaan, en ze was er net zo enthousiast over als ik. Nochtans houd ik niet zo van het genre young adult. Ik was dus aangenaam verrast.

Bovendien ben ik geïntrigeerd door Hermelijn. Hij is een mysterie dat altijd een mysterie zal blijven. Het personage lijkt te dienen als een soort beschermengel, maar is waarschijnlijk zelf slechts een verschoppeling van de maatschappij die Savannah van op een afstand volgt. Dit vermoedelijk om hulp te krijgen of om, net zoals Savannah, waar hij kan hulp te bieden. Toenadering tussen de twee gebeurt echter niet. Het personage kan dus een zeer symbolische betekenis hebben. Wel staat vast dat het gaat om een echt en tastbaar persoon, aangezien hij wordt neergeschoten. Dit wordt immers bevestigd door meerdere getuigen, waardoor het dus niet kan gaan om een fantastisch wezen. Het is daarom moeilijk om de ware betekenis te achterhalen. De auteur geeft dit bovendien nergens weer. Ik denk dat het wellicht te maken heeft met de symboliek die vroeger vaak met de hermelijn werd geassocieerd. Clichématig wordt dit ook nu nog geassocieerd met de aristocratie. Vooraleer deze betekenis tot stand kwam, stond de sneeuwwitte vacht van de hermelijn voor het zuivere. Hermelijn kan als personage dus symbool staan voor de onschuld van de kinderen. Daarnaast kan hij ook staan voor de onschuld die Savannah wil verdedigen door overal waar ze kan te helpen. Bovendien verliest Savannah die van haar ook, omdat ze gedwongen wordt om snel volwassen te worden. Hierdoor kan de moord op Hermelijn dus gezien worden als het einde van haar kindertijd en van haar onschuld. Dit wordt mooi geïllustreerd in de passage waarin Savannah Hermelijn volgt naar de kerk. Hij wijst haar naar een vondeling. Savannah brengt de vondeling naar een vertrouwenspersoon en die zorgt ervoor dat het kind goed terechtkomt. Aan het einde zal Savannah ook navraag doen naar wat er met het kind gebeurt is.